بهداشت روان یعنی فکر سالم ،نگرش مثبت به انسانهاو پدیده های اجتماعی و گفتار مناسب و مثبت .به عبارت دیگر برقراری ارتباط مطلوب با دیگران ،داشتن اعتماد به نفس کافی ،توانایی مقابله مناسب با مشکلات زندگی ،توانایی تصمیم گیری به موقع ،توانایی همدلی و درک دیگران ،قدرت نفوذ در دیگران ،هشیاری بر افکار ،باورها،گفتار و رفتار خود و...را می توان نشانه های سلامت روان نامید . و هر چقدر ما بتوانیم بهداشت روان در مدرسه را ارتقاءببخشیم به طور حتم مشکلات کاهش خواهد یافت و شاهد پیشرفت تحصیلی دانش آموزان خواهیم بود. نکته برای توجه والدین و معلمان عوامل موثر دربهداشت روانی دانش آموزان بهداشت روانی همان سلامت فکر و قدرت سازگاری فرد با محیط و اطرافیان است. همچنان که از جسم خود مراقبت می کنیم روح خود را نیز باید مقاومت تر کنیم تا زندگی بهتری داشته باشیم. در زندگی «چگونه بودن» خیلی مهم تر از «بودن یا نبودن» است. ایجاد فرصت برای شکوفایی استعدادها، توانایی ها و کنار آمدن با خود و دیگران یکی از اهداف مهم و اساسی بهداشت روانی است. جوامع مختلف سعی می کنند تا سیاست های مربوط به بهداشت روانی و سازماندهی کنند. اصل کلی در این تلاش، سالم سازی محیط فردی و اجتماعی است که افراد جامعه را در بر می گیرد. این نگرش حکم می کند که خانواده ها بیش از پیش با بهداشت روانی خانواده و چگونگی پیشگیری ودرمان بیماری های روحی آشنا شوند. بهداشت روان (سلامت روان) یعنی حال خوب، فکر و رفتار خوب - برای اینکه بدانیم حالمان چهطور است، باید بدانیم چه احساسی داریم، با شناخت احساساتمان میتوانیم به بهداشت روانی خود کمک کنیم - انسانها احساسات مختلفی دارند بعضی از این احساسات خوشایند و بعضی از آنها ناخوشایند هستند - احساساتی که ما از آنها لذت میبریم مانند شادی، موفقیت، محبت، امیدواری و ... احساسات خوشایند هستند. برای داشتن روح و روانی سالم و تندرست ، لازم است که انسان به مقررات و قوانین که برای نگهداری و حفظ این سلامتی لازم ضروری است توجه داشته باشد و آنها را دقیق رعایت نماید. برای این کار ابتدا ، باید با روشهای حفظ این سلامتی آشنا شویم. بنابراین برای داشتن روحی سالم و شاداب حفظ بهداشت روانی لازم است. کیمیای روانشناسی( کلیدهای طلایی در روانشناسی) به جرات می توان گفت کـه هـــر جمله ذیــــــل عصاره نظریــات روانشناسی و حاصل تراکم اندیشه های آدمـی طی تاریخ است. پس جای دارد که هر سخن به دقت بررسی و در آن تعمق شود. اما این تدبر را شما انجام دهید. راستی شما در مورد این سخنان چه فکر می کنید؟ آیا شما انسان شادی هستید و از زندگی با اطرافیانتان لذت می برید؟ آیا به اندازه کافی در زندگی تان دلخوشی وجود دارد؟ آیا از شغل خود راضی هستید؟ آیا درباره آینده خود هیجان زده هستید؟ اگر جواب شما به همه این سوالات منفی باشد، باید از شما دلیلش را بپرسم. تا به حال فکر کرده اید که هدف شما از زندگی کردن چیست و چرا در این دنیا هستید؟ اگر بگوییم که هدف حقیقی از زندگی در این دنیا لذت است باور می کنید؟ بهداشت روان چيست؟ ما در مورد حفظ سلامت جسمي خودمان و رعايت بهداشت چيزهاي زيادي مي دانيم. مثلا مي دانيم كه بايد دندانهايمان را بموقع مسواك بزنيم، قبل از غذا خوردن دستهايمان را بشوييم و از خوردن مواد غذايي آلوده اجتناب كنيم. همهي اين كارها را انجام مي دهيم تا به بيماري خاصي مبتلا نشويم همانطور كه بهداشت جسمي خود را رعايت مي كنيم لازم است بهداشت رواني نيز داشته باشيم. قبل از آنكه بخواهيم راجع به بهداشت رواني صحبت كنيم بهتر است اول ببينيم روان چيست؟ شايد بعضي از شما بچهها درباره روان و معني آن چيزهايي شنيده باشيد بعضي ها هم ممكن است چيز زيادي ندانيد. خيلي از شما در مورد مغز و نحوهي كار آن در انسان چيزهاي زيادي خواندهايد يا شنيدهايد. همانطور كه ميدانيد مغز انسان مركز فرماندهي و تصميمگيري در بدن ما است. اگر بخواهيد راه برويد، صحبت كنيد و يا نقاشي بكشيد خلاصه هر كاري كه بخواهيد انجام دهيد دستور انجام آن كار توسط مغز صادر مي شود. و اعضاي بدن ما اين دستورات را اجرا مي كنند. بعلاوه مغز انسان بر نحوه ي انجام اين كارها و اينكه با حداكثر دقت انجام شود نيز نظارت دارد پس همان طور كه گفته شد تصميم گيري ها در مغز ما انجام مي شود و براي تصمصم گيري بايد فكر كنيم پس افكار مانيز در مغز ما شكل مي گيرد همچنين مغز ما محل ايجاد احساسات است احساساتي مثل خوشحالي، غمگيني، عصبانبت و ترس. مغز انسان مقدار و شدت اين احساسات را تنظيم مي كند. خيلي وقتها وقتي ما عصباني ميشويم ممكن است سر ديگران داد بزنيم و يا وقتي خوشحال ميشويم ميخنديم انجام اين كارها و تنظيم شدت آنها بر عهدهي مغز ما است. گاهي ما ناراحت مي شويم و مي خواهيم گريه كنيم ولي بدليل حضور افراد ديگر سعي مي كنيم گريه نكنيم اين مغز ما است كه متوجه مي شود در اين شرايط نبايد گريه كرد و جلوي گريه را مي گيرد پس مي بينيد مغز انسان كارهاي زيادي را انجام مي دهد. منظور از روان نيز همين كارهايي است كه مغز انجام مي دهد كارهايي مثل تصميم گيري ، فكر كردن، تنظيم احساسات و تنظيم رفتارها و همهي كارهاي ما. بهداشت روان بمعني مراقبت از مغز و عملكرد مغز است و بهمين دليل از اهميت زيادي برخوردار است.
1- نسبت به مدرسه برداشت مثبتی داشته باشید.
وقتی پدر می گوید : من همیشه به مدرسه علاقه مند بوده ام ، مطالبی که در مدرسه یاد گرفته ام در فهمیدن مسائل مربوطه ، زندگی و کارم کمک زیادی به من کردند ؛ غیرمستقیم به فرزندان نوجوان خود کمک می کند تا احساس مثبتی نسبت به مدرسه کسب کنند .
زمانی که مادر می گوید : بگذار مسائل و تکالیف درسی تو را ببینم ، شاید در فهم سئوالات بتوانم کمک کنم . چیزی بیش از کمک به نوجوان عرضه می کند .
او در حقیقت می گوید : این مهم است که تو باید خودت آن را انجام بدهی ، لیکن من کمک خواهم کرد تا کاری را که باید انجام دهی ، خوب بفهمی
● روشهای حفظ بهداشت روانی
▪ پذیرش هیجان و احساسات
"ترس (Fear ) ، خشم (Anger) ، شادی (Joy) " عمدهترین هیجانهای طبیعی انسان است: با این وجود گاهی برای اجتناب از احساس اضطراب و ترس سعی میکنیم در موقعیتهای طبیعی اضطراب آور برخوردهای عاری از هیجان داشته باشیم؛ چنین برخوردی یک نوع خونسردی مصنوعی است که میتواند به نوعی در دراز مدت باعث مشکلات روانی در فرد یا افراد شود. همچنین بعضی مواقع فرونشانی هیجانها و عواطف باعث عدم تفکیک مناسب بین شادیها و غمهای طبیعی (بهنجار) و غیر طبیعی (نابهنجار) می شود.
در واقع هیچ علتی برای شرمگین شدن از "داشتن احساس ترس یا دیگر احساسات به هنگام امتحانهای دشوار یا موقع یادگیری اسکی ، یادگیری شنا یا مواجهه با یک رویدادهای خوشایند یا ناخوشایند "وجود ندارد، و قبول آنها بهتر از "انکار ، سرکوب و..." آنها است. بدین ترتیب اگر قبول کنید که این هیجانها را دارید و آنها حق طبیعی شماست؛ در آن صورت راه ابراز و کاهش آنها را بصورتهای مستقیم و غیر مستقیم پیدا خواهید کرد.
هدف و مقصد شما حرکت به سوی یک زندگی شاد است. گرچه شاید به نظر شما این یک افسانه باشد یا داشتن یک زندگی شاد تنها در صورتی که شما یک آدم بی خیال باشید امکانپذیر باشد. همه ما در زندگی به دنبال چیزهایی هستیم تا در نهایت ما را به شادی برساند همیشه دائما در حال گفتن این جملات هستیم که اگر می شد به آنجا برسم زندگی ام تغییر می کرد